Met het Joodse chanoekafeest wordt in de Joodse traditie aandacht besteed aan het vermeende wonder van de olie. In de Talmoed staat geschreven dat na de herinwijding van de tempel slechts één kruikje aanwezig was met een voorraad zuivere olie om de menorah één dag te laten branden. Dit was lang niet voldoende om de menorah brandend te houden totdat er voldoende zuivere olie was bereid. Toch raakte dit kruikje gedurende acht dagen lang niet leeg, totdat er weer voldoende olie aanwezig was. Waarschijnlijk is dit wonder van de olie een verhaal en niet feitelijk gebeurd. Maar dit verhaal deed mij denken aan de wonderlijke geschiedenis van de olie in het kruikje van de weduwe die maar bleef stromen, een bijbelse geschiedenis die is opgetekend in 2 Koningen 4:1-7. 2 Timotheüs 3:16 zegt ons dat “heel de Schrift door JHWH is ingegeven en nuttig om daarmee te onderwijzen, te weerleggen, te verbeteren en op te voeden in de rechtvaardigheid”. Wat is de diepere, geestelijke betekenis van deze geschiedenis van de olie in het kruikje van de weduwe en hoe onderwijst ons dit vandaag nog tot ‘opvoeding in rechtvaardigheid’?
De geestelijke betekenis van voorwerpen in de bijbel die inhoud kunnen bevatten verwijst naar ons hoofd, naar ons denken. Dat leg ik uitgebreid uit in mijn boek. De inhoud van deze voorwerpen, van ons denken, is dan logischerwijs: gedachten. En gedachten kunnen geestelijke waarheid zijn of leugen. Als ons denken waarheid bevat, dan komt dit van de Vader, van boven. Want alleen God, alleen Zijn Woord, is waarheid (Deuteronomium 32:4, Johannes 17:17). Als ons denken leugen bevat, dan komt dat vanuit het denken van de mens, van onszelf of van andere mensen waarvan wij gedachten hebben overgenomen. Ons denken kan dus Zijn gedachten (waarheid) bevatten, of onze gedachten (leugen) (Jesaja 55:8). Ons denken kan een onreine pot zijn, die onreine gedachten (leugen) bevat (Leviticus 11:33) of een kruik die de schat van Zijn wijsheid bevat (2 Korinthe 4:7, Kolossenzen 2:2-3).
Het Woord draagt ons op om ons denken te vernieuwen (Efeziërs 4:23). Dat betekent het verwijderen van de leugens vanuit de mens uit ons denken, door ons denken te vullen met de zuivere, diepere waarheid van Zijn Woord. En het is enorm belangrijk om dat te beseffen, want ons denken en hart is waar de zonde begint (Genesis 6:5, 8:21, Mattheüs 5:28). De bijbelse definitie van zonde is niet het overtreden van de geboden, de bijbelse definitie van zonde is de leugens in ons denken en hart (gedachtespinsels van ons hart volgens Genesis 6:5 en 8:21). Ons handelen, onze uitspraken, ons leven wordt aangestuurd door wat er in ons denken en ons hart is. Dat is als het ware ons controlecentrum en dat is wat we onder controle moeten krijgen, of beter gezegd: dat is waar we de controle van moeten overgeven aan Hem. Zo veranderen we naar het beeld van Jesjoea, wat ook weer een bijbelse opdracht is (Efeziërs 4:15, Romeinen 8:29). Steeds meer van Hem (Zijn gedachten), steeds minder van mij (mijn gedachten): “Hij moet meer worden, maar ik minder” (Johannes 3:30). De focus op ons denken en ons hart zien we steeds weer in de bijbel terug komen, in de diepere geestelijke betekenissen waar de letterlijke tekst naar verwijst. Het is dus iets waar JHWH keer op keer onze aandacht op wil vestigen.
De bijbel staat vol met voorwerpen waar iets in kan: potten, vaten, schalen, en in deze tekst van het wonder van de olie: een kruik. Wat wil deze geschiedenis, van de kruik van de weduwe die maar olie bleef stromen, ons onderwijzen over ons denken? De vrouw had een kruik vol met olie. Olie wordt gebruikt om te zalven, onder andere voor genezing (Jakobus 5:14), het staat voor overvloed en rijkdom. Olie wordt vaak verbonden met de Geest. De Geest wordt de Geest van waarheid genoemd (Johannes 16:13). En de zuivere, diepere waarheid van Zijn Woord geneest ons denken en ons hart. De waarheid maakt vrij (Johannes 8:31-32). De vrouw in deze tekst lijkt arm, maar geestelijk is zij rijk. De olie verwijst dus naar Zijn waarheid, Zijn gedachten, die in ons denken moet zijn.
Elisa draagt de vrouw op om kruiken van andere mensen te vullen met de olie van waarheid uit haar kruik, uit haar denken. De waarheid blijft stromen, totdat al het denken daarmee gevuld is. Het vullen van de ‘kruiken’ van andere mensen met olie van de waarheid, doen we door hen de waarheid te vertellen, te onderwijzen. En dat kunnen we pas, als we zelf olie in onze kruik hebben. Als Hij alles in allen is, als al het denken gevuld is met Zijn waarheid, dan pas hoeven we elkaar de waarheid niet meer te onderwijzen (1 Korinthe 15:28, Jeremia 31:34).
Een ander symbool voor het onderwijzen van de waarheid (of leugen) dat in de bijbel vaak wordt gebruikt, is verkopen. De geestelijke betekenis van kopen en verkopen is het kopen en verkopen van gedachten, van waarheid of leugen. Als we geestelijk verkopen en kopen, dan onderwijzen (verkopen) we waarheid of leugen en nemen we waarheid of leugen aan (kopen) in ons denken. Dit kunnen we onder andere afleiden uit verschillende gelijkenissen die Jesjoea uitsprak, waar wordt verkocht en gekocht: bijvoorbeeld de schat van wijsheid (Kolossenzen 2:2-3) in de akker (Mattheüs 13:44), de parel van grote waarde (Mattheüs 13:45) en de opdracht van Jesjoea aan de rijke jongeling (Markus 10:21). In de bijbelstudie en lezing op mijn website leg ik uit waar deze gelijkenissen naar verwijzen. In deze geschiedenis van het kruikje van de weduwe draagt Elisa de vrouw op om de olie van waarheid die zij heeft te verkopen, dus om de waarheid te onderwijzen, te vertellen, aan anderen.
Terug naar chanoeka. Of we het nu vieren of niet, het is van groot belang ons er steeds van bewust te zijn dat we onze ‘kruik’ vullen met de zuivere, diepere waarheid van Zijn Woord, zodat het zal overstromen en we zuivere olie, zonder vermenging van gedachten vanuit de mens, kunnen ‘verkopen’ aan anderen. En zodat de olie ons denken en ons hart kan veranderen en we verder zullen groeien naar het beeld van Jesjoea. Dat is de diepere, geestelijke betekenis van deze geschiedenis van de olie in het kruikje van de weduwe, en dat is hoe deze geschiedenis ons vandaag nog onderwijst tot ‘opvoeding in rechtvaardigheid’ (2 Timotheüs 3:16).
